Anasayfa
[Ders Tarihi: 06.10.2010]
Türklerin ana yurdu orta asya'dır.Atalarımız çaglar boyunca göçebe hayatı yaşamışlardır.Göçebe hayatında At'ın çok önemli bir yeri vardır.Türk destanlarıda bu konuda bize aydınlatıcı bilgiler verir.Hayvancılık ve avcılık göçebe hayatının temelini oluşturur.Göktürk ve hun imparatorlukları türklerin bu dönemde kurduğu başlıca büyük devletlerdir.Türk devletleri ''kağan'' veya ''hakan'' denilen ve gücünü göktanrı'dan alan bir hükümdar tarafından yönetildi.
Eski Türkler göğün sahibi anlamına gelen ve köktengri denilen Allah'a inanıyordu.Önemli günlerde sıgır ve şölen adı verilen ziyafetler veriliyordu.Yuğ denilen törenler yapılıyordu.Bu törenlerde koşuk ve sagu denilen şiirler kopuz eşliginde söyleniyordu.Kam, şaman, baksı, ozan denilen bilge kişiler törenleri idare ediyor toplumda dayanışma ve kültürel canlılıgı saglıyordu. Bu bilge kişiler aynı zamanda doktor, müzisyen, din adamı ve şair'diler.
İslamiyetten önceki türk edebiyatına ait en eski kaynaklar 8.yy(Yüzyıl)'a aittir.Dönemi anlatan eserler ikiye ayrılır;
1.Sözlü Edebiyat Ürünleri; Eski türk edebiyatı dönemine ait sözlü eserlerin çoğ'u Manzum'dur(Şiir).Ölçülü ve kafiyeli olan bu eserler ezberlenerek nesilden nesile aktarılmıştır.Döneme ait başlıca sözlü edebiyat ürünleri; Sagu,Sab,Koşuk,Destan'lardır.
2.Yazılı Edebiyat Ürünleri; Yazılı eserlerin en önemlisi 8.yy(Yüzyıl) 'a ait olan göktürk anıtlarıdır.Mogolistan'da Orhun Nehri kenarında bulunan bu eserlere Orhun Abide'leri denmektedir.
Ayrıca yeri Seyh Vadisinde bulunan ve balbal adı verilen dizili taşlar ve bunlar üzerindeki bilgilerde yazılı edebiyat ürünleri arasında sayılmaktadır.
-Sözlü Edebiyat Ürünleri-
1.Sagu; Sagu'lar yuğ adı verilen ölüm törenlerinde ölen kişinin ardından söylenen şiirlerdir.Bu tür şiirlere hal edebiyatında Agıt, divan edebiyatında Mersiye adı verilir.
Nazım şekli, nazım birimi, ölçüsü ve kafiyesi bakımından türk şiirinin en eski örnekleridir.
4'lükler halinde 7'li hece ölçüsü ile söylenmiştir(yazılır).
2.Koşuk;
[Ders Tarihi-14.10.2010]
Aşk, tabiat, kahramanlık gibi konuları işleyen lirik şiirlere koşuk denir. Koşuklar diğer sözlü edebiyat ürünleri gibi Divan-ı Lügati Türk'te yer almaktadır.Bu şiirlerde Türklerin yaşayış biçimini duygu ve düşüncelerin görmek mümkündür.Koşuklar dilin kullanışı bakımından zengin bir kültür ürünüdür.Koşuklar, sıgırve şölen törenlerinde söylenmektedir.
Sav: Gözden ve tecrübelerden sözlü düşünce ve duyguların özlü bir anlatımıdır.Günümüzde sav yerine Atasözü kullanılmaktadır.Sav'lar akıla kolay gelen dilden dile aktarılan söz birlikleridir.Türk Atasözülerinin en eski örneklerine Göktürk Anıtlarında rastlanmaktadır.
Destan:Detanlar milletlerin hayatını derinden etkileyen olayları olağanüstü özellikleri katarak anlatan edebi ürünlerdir.Destanlar konusunu gerçek olaylardan alır, ve uzun zamanda oluşur.
Destanlar sadece eski köklü bu tarihi geçmişi olan milletlere özgüdür, sözlü edebiyatın en önemli kaynagıdır.
-Destanın Özellikleri-
1. Anonimdir.Bir milletin ortak hayat görüşlerini yansıtır.
2.Olaganüstü olaylar bulunur.
3.Destan kahramanları toplumun içindeki eçkin kişilerdir.
4.Anlatılan olaylar toplumda derin izler bırakmıştır.
5.Konuları bakımından destanlar göç,savaş.. gibi.
-Destanın Oluşması-
Destan 3(üç) dönemde oluşur:
1.Oluş dönemi; Destanın meydana gelmesi için halkın hayalinde derin iz bırakmış bir olay ve bu olylar yaratıcı kahramanların olması gerekir.Zamanlar nesilden nesile aktarılan olaylar degişiklige ugrar.Olağanüstü özellikler kazanır.
2.Yayılma dönemi; Halk destan konusu olan olayları agızdan agıza, nesilden nesile aktarır.Böylece yayılmış olur.
3.Toplama Derleme Dönemi; Büyük bir halk şairi çıkıp olayları nazım'a (Şiir'e döker, ve bir sıraya koyar. Böylece destan ortaya çıkar.
-Destan Çeşitleri-
1.Dogal Destan: Halkın meydana getirdigi destanlardır.
Örn: OguzKağan Destanı
2.Yapma Destan: Bazı şair ve yazarlar kendi milletlerinin tarihinen çıkmış olaylara kendi duygu ve düşüncelerini katarak destanlaştırırlar buna yapma destan denir.
Örn:Yazıcıoğlunun Selçuknamesi, Fazıl hüsnü Dağlarca'nın - 3(üç) Şehitler Destanı.
A- iSLAMiYETTEN öNCEKi TüRK DESTANLARI
1.Yaradılış Destanı.
2.Saka Destanları.
a) Alpertunga destanı.
b) Şu Destanı
3.Hun-Oguz Destanları
a) Oguz-Kagan Destanı
b) Atilla Destanı
4.Göktürk Destanları
a) Bozkurt destanı
b) Ergenekon destanı
5.Siyanpi destanları
6.Uygur destanları
a) Türeyiş destanları
b) Mani dininin kabulu destanı
c) Göç destanı
B-iSLAMiYET SONRASI TüRK DESTANLARI
1.Manas destanı
2.Cengizhan destanı
3.Timur destanı
4.Seyit battal gazi destanı
5.Denışment gazi destanı
6.Köroğlu destanı
Efsane; Doğaüstü özellikler gösteren kahramanların hayatlarını başından geçen olayların anlatıldıgı hikayelere Efsane denir. Hayalgücünün ürünü olarak ortaya çıkan Efsaneler değişik isimler almıştır.Yunancadan geçen mit, mitos kelimeleri bu hikayelere isim olarak verilmiştir.Aynı zamanda bunları inceleyen bilim dalına esatir veya mitoloji denir.
Türklerin ana yurdu orta asya'dır.Atalarımız çaglar boyunca göçebe hayatı yaşamışlardır.Göçebe hayatında At'ın çok önemli bir yeri vardır.Türk destanlarıda bu konuda bize aydınlatıcı bilgiler verir.Hayvancılık ve avcılık göçebe hayatının temelini oluşturur.Göktürk ve hun imparatorlukları türklerin bu dönemde kurduğu başlıca büyük devletlerdir.Türk devletleri ''kağan'' veya ''hakan'' denilen ve gücünü göktanrı'dan alan bir hükümdar tarafından yönetildi.
Eski Türkler göğün sahibi anlamına gelen ve köktengri denilen Allah'a inanıyordu.Önemli günlerde sıgır ve şölen adı verilen ziyafetler veriliyordu.Yuğ denilen törenler yapılıyordu.Bu törenlerde koşuk ve sagu denilen şiirler kopuz eşliginde söyleniyordu.Kam, şaman, baksı, ozan denilen bilge kişiler törenleri idare ediyor toplumda dayanışma ve kültürel canlılıgı saglıyordu. Bu bilge kişiler aynı zamanda doktor, müzisyen, din adamı ve şair'diler.
İslamiyetten önceki türk edebiyatına ait en eski kaynaklar 8.yy(Yüzyıl)'a aittir.Dönemi anlatan eserler ikiye ayrılır;
1.Sözlü Edebiyat Ürünleri; Eski türk edebiyatı dönemine ait sözlü eserlerin çoğ'u Manzum'dur(Şiir).Ölçülü ve kafiyeli olan bu eserler ezberlenerek nesilden nesile aktarılmıştır.Döneme ait başlıca sözlü edebiyat ürünleri; Sagu,Sab,Koşuk,Destan'lardır.
2.Yazılı Edebiyat Ürünleri; Yazılı eserlerin en önemlisi 8.yy(Yüzyıl) 'a ait olan göktürk anıtlarıdır.Mogolistan'da Orhun Nehri kenarında bulunan bu eserlere Orhun Abide'leri denmektedir.
Ayrıca yeri Seyh Vadisinde bulunan ve balbal adı verilen dizili taşlar ve bunlar üzerindeki bilgilerde yazılı edebiyat ürünleri arasında sayılmaktadır.
-Sözlü Edebiyat Ürünleri-
1.Sagu; Sagu'lar yuğ adı verilen ölüm törenlerinde ölen kişinin ardından söylenen şiirlerdir.Bu tür şiirlere hal edebiyatında Agıt, divan edebiyatında Mersiye adı verilir.
Nazım şekli, nazım birimi, ölçüsü ve kafiyesi bakımından türk şiirinin en eski örnekleridir.
4'lükler halinde 7'li hece ölçüsü ile söylenmiştir(yazılır).
2.Koşuk;
Aşk, tabiat, kahramanlık gibi konuları işleyen lirik şiirlere koşuk denir. Koşuklar diğer sözlü edebiyat ürünleri gibi Divan-ı Lügati Türk'te yer almaktadır.Bu şiirlerde Türklerin yaşayış biçimini duygu ve düşüncelerin görmek mümkündür.Koşuklar dilin kullanışı bakımından zengin bir kültür ürünüdür.Koşuklar, sıgırve şölen törenlerinde söylenmektedir.
Sav: Gözden ve tecrübelerden sözlü düşünce ve duyguların özlü bir anlatımıdır.Günümüzde sav yerine Atasözü kullanılmaktadır.Sav'lar akıla kolay gelen dilden dile aktarılan söz birlikleridir.Türk Atasözülerinin en eski örneklerine Göktürk Anıtlarında rastlanmaktadır.
Destan:Detanlar milletlerin hayatını derinden etkileyen olayları olağanüstü özellikleri katarak anlatan edebi ürünlerdir.Destanlar konusunu gerçek olaylardan alır, ve uzun zamanda oluşur.
Destanlar sadece eski köklü bu tarihi geçmişi olan milletlere özgüdür, sözlü edebiyatın en önemli kaynagıdır.
-Destanın Özellikleri-
1. Anonimdir.Bir milletin ortak hayat görüşlerini yansıtır.
2.Olaganüstü olaylar bulunur.
3.Destan kahramanları toplumun içindeki eçkin kişilerdir.
4.Anlatılan olaylar toplumda derin izler bırakmıştır.
5.Konuları bakımından destanlar göç,savaş.. gibi.
-Destanın Oluşması-
Destan 3(üç) dönemde oluşur:
1.Oluş dönemi; Destanın meydana gelmesi için halkın hayalinde derin iz bırakmış bir olay ve bu olylar yaratıcı kahramanların olması gerekir.Zamanlar nesilden nesile aktarılan olaylar degişiklige ugrar.Olağanüstü özellikler kazanır.
2.Yayılma dönemi; Halk destan konusu olan olayları agızdan agıza, nesilden nesile aktarır.Böylece yayılmış olur.
3.Toplama Derleme Dönemi; Büyük bir halk şairi çıkıp olayları nazım'a (Şiir'e döker, ve bir sıraya koyar. Böylece destan ortaya çıkar.
-Destan Çeşitleri-
1.Dogal Destan: Halkın meydana getirdigi destanlardır.
Örn: OguzKağan Destanı
2.Yapma Destan: Bazı şair ve yazarlar kendi milletlerinin tarihinen çıkmış olaylara kendi duygu ve düşüncelerini katarak destanlaştırırlar buna yapma destan denir.
Örn:Yazıcıoğlunun Selçuknamesi, Fazıl hüsnü Dağlarca'nın - 3(üç) Şehitler Destanı.
A- iSLAMiYETTEN öNCEKi TüRK DESTANLARI
1.Yaradılış Destanı.
2.Saka Destanları.
a) Alpertunga destanı.
b) Şu Destanı
3.Hun-Oguz Destanları
a) Oguz-Kagan Destanı
b) Atilla Destanı
4.Göktürk Destanları
a) Bozkurt destanı
b) Ergenekon destanı
5.Siyanpi destanları
6.Uygur destanları
a) Türeyiş destanları
b) Mani dininin kabulu destanı
c) Göç destanı
B-iSLAMiYET SONRASI TüRK DESTANLARI
1.Manas destanı
2.Cengizhan destanı
3.Timur destanı
4.Seyit battal gazi destanı
5.Denışment gazi destanı
6.Köroğlu destanı
Efsane; Doğaüstü özellikler gösteren kahramanların hayatlarını başından geçen olayların anlatıldıgı hikayelere Efsane denir. Hayalgücünün ürünü olarak ortaya çıkan Efsaneler değişik isimler almıştır.Yunancadan geçen mit, mitos kelimeleri bu hikayelere isim olarak verilmiştir.Aynı zamanda bunları inceleyen bilim dalına esatir veya mitoloji denir.
En son Sefer tarafından Cuma 15 Ekim 2010, 18:47 tarihinde değiştirildi, toplamda 2 kere değiştirildi (Sebep : Ders 2 Eklendi (:)
